Vitaminler fetüs ve annenin sağlığı üzerinde olumlu etkileri vardır. Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre vitamin eksikliği gebelerde yaygın olarak görülmektedir. Aynı zamanda bebeklik ve çocukluk döneminde vitamin eksikliklerinin yol açtığı kronik hastalıklarda önemli bir sağlık sorunudur. Kadın Hastalıkları ve Doğum Uzmanı Op. Dr. Aslı Alay, folik asit nedir? Folik asit içeren besinler nelerdir? Gebelikte folik asitin önemi nedir? Folik asit eksikliği nelere yol açar? gilbi merak edilen sorulara yanıt verdi.
İçindekiler
İçinde Folik asit bulunan yiyecekler
- Ispanak
- Brokoli
- Kuru baklagil
- Greyfurt
- Portakal
- Badem
- Yer fıstıığı
Folik asit eksikliğinin yol açtığı hastalıklar şunlardır:
- Hücre bölünmesini olumsuz yönde etkiler
- Anne adayında kansızlığa yol açar
- Postpartum depresyon
- Düşük doğum ağırlığı
- Doğumsal kalp hastalıkları
- Çocukluk çağı alerjik hastalıklar
Folik Asit Nedir?
Folik asit ve folat günlük hayatta çoğunlukla aynı anlamda kullandığımız farklı terimlerdir. Folik asit, suda çözünen B grubu vitaminler arasında yer alır. Folik asit, besin ve vitamin destekleri ile alınabilir. Besin destekleri içinde folik asit tek başına veya diğer vitaminlerle beraber bulunur.
Folat ise doğal olarak besinlerde bulunmakta ve gıdalar ile alınmaktadır. Gebe olan kadında, folat ihtiyacı besinlerle karşılanamaz. Folik asit yetersizliği ise fetüsde nöral tüp defekti, kalp damar hastalıkları gibi ciddi ve tedavisi zor, hatta ölümcül hastalıklara yol açabilir.
Folat Kaynakları Nelerdir?
Doğal olarak aldığımız birçok besin çeşidinde folat bulunmaktadır.
Folat kaynağı özellikle yeşil yapraklı sebzeler ( ıspanak, brokoli gibi), kuru baklagiller, portakal, greyfurt, badem ve yer fıstığıdır.
Folik Asit İle Zenginleştirilmiş Gıdalar Var Mıdır?
Dünyanın çeşitli ülkelerinde unlar folik asit ile zenginleştirilmiştir. Ancak ülkemizde böyle bir uygulama olmadığı için her gebe adayına mutlaka folik asit desteği başlanmalıdır.
Gebelikte Folik Asitin Önemi Nedir?
Bir kadının hayatında en önemli dönem olan gebelik besin ve vitamin takviyesi gereken bir süreçdir. Gebelikde artan folat ihtiyacını sadece aldığımız besinlerle karşılama imkanımız mümkün değildir. Bu nedenle Dünya Sağlık Örgütü anne adayı her kadının günde 400 mcg folik asit almasını önermektedir. Daha önceki gebeliklerinde nöral tüp defekti öyküsü olan kadında ise, bu riski azaltmak için günde 4-5 mg folik asit içeren preperatlar verilmelidir. Arzu edilen ise folik asit desteğine gebelikten 3 ay önce başlanmasıdır.
Folik Asit Eksikliği Ve Nöral Tüp Defekti
Nöral tüp beyin ve omiriliğin geliştiği bir yapı olup, gebeliğin ilk dört haftasında oluşur. İnsandaki nöral tüp beyinden başlar ve boylu boyunca uzanarak omiriliği de içini alır. Gelişim sürecinin herhangi bir döneminde, nöral tüpün açık kalması ‘’Nöral Tüp Defekti (NTD)’’ olarak adlandırılır. Genetik ve çevresel etkenler nedeniyle oluşan nöral tüpün hasarında önemli bir etken folik asit eksikliğidir. Omirilik ve beyin gelişimini olumsuz yönde etkileyen NTD yaşam boyu devam edecek ciddi bir hastalıkdır. NTD ile doğan bebekler, hayat boyu desteğe ihtiyacı olan, birden fazla operasyon geçiren, mental (zeka düzeyi) gerilik, yürüme zorlukları gibi ciddi sorunları olan çocuklardır.
NTD sık rastlanan doğumsal bir anamolidir. Türkiye’de görülme sıklığı binde 3, ABD’de binde 2, Avrupa ülkelerinde ise binde 1 olarak bulunmuştur. Daha önce NTD’li çocuğu olan bir kadının, yeni bir gebeliğinde NTD’li çocuk doğurma olasılığı %2-3’dür.
Folik Asit Eksikliği Nelere Yol Açar?
Folat eksikliği hücre bölünmesini olumsuz yönde etkilemektedir. Bu etki hızlı bölünme ihtiyacı olan kemik iliğini belirgin etkilemekte ve anne adayında kansızlığa yol açmaktadır.
Folik asit eksikliği ile bağlantılı olduğu düşünülen diğer sorunlar:
- Hücre bölünmesini olumsuz yönde etkiler
- Anne adayında kansızlığa yol açar
- Postpartum depresyon
- Düşük doğum ağırlığı
- Doğumsal kalp hastalıkları
- Çocukluk çağı alerjik hastalıklar
Öneriler
Nöral tüp defektinin (NTD) mortalitesi (ölüm riski) yüksek olduğu unutulmamalıdır. Ve her kadına gebelik öncesi danışma verilmelidir. Ülkemiz NTD’nin sık görüldüğünden, gebe kalma döneminde her kadına folik asit desteği başlanmalıdır. Takviye dozu 0,4-1 mg düzeyinde olmalıdır. Folik asit desteği, multivitamin olarak da verilebilir. Üreme çağındaki her kadına bu bilgilendirmeyi tüm sağlık kuruluşlarında verilmelidir.
Önemli bir ayrıntı ise folik asit içeren tahıl ürünlerinin Avrupa’da olduğu gibi ülkemizde de yaygınlaşmasıdır. Özellikle ekmek sık tüketilen bir gıda olması nedeniyle, ekmeğe katılan folik asit desteği önemli bir halk sağlığı sorununu çözebilir.
