Kısırlık Nedir?
Korunmasız düzenli ilişkiye giren ve 1 yılı dolduran çiftlerde gebelik oluşmaması infertilite (kısırlık) olarak tanımlanır. Çoğunlukla çiftlere önerdiğimiz 1 yıl bekleme süresini bazı hastalarda daha da kısaltmaktayız.
Özellikle yumurta ve sperm hücrelerinin yeterli kalitede olduğu düşünülmeyen hastalarımızda tedavi sürecine daha erken başlamaktayız.
- Kadının yaşı 35 ve üzerinde ise
- Kadının tıbbi öyküsünde geçirilmiş karın içi cerrahi operasyon
- Kadının ailesinde erken menapoz öyküsü
- Kadının tıbbi öyküsünde kemoterapi ve radyoterapi tedavileri almış olması
- Erkekte tıbbi öyküsünde kemoterapi ve radyoterapi tedavileri almış olması
- Geçirilmiş varikosel operasyonu
- Erkekte mevcut cinsel fonksiyon bozuklukları
Kısırlık Çeşitleri Nelerdir?
Bir gebeliğin gerçekleşmesi için:
- Kadının embriyoyu oluşturacak yapıda sağlıklı yumurtasının olması
- Kadının rahim kanallarının en az bir tanesinin açık olması
- Oluşacak embriyonun yerleşebileceği anatomik olarak uygun rahim olması
- Erkekte ise yeterli sayıda ve düzgün yapıda sperm olması gerekir.
Kadın ve erkeğe ait bu faktörlerden herhangi birindeki noksanlık gebelik oluşmasını engeller. İstatistiklere göre çiftlerin ’i bebek sahibi olabilmeleri için yardım almaları gerekmektedir. Kısırlığın tamamen çözümsüz olduğu vaka sayısı enderdir. Bu ender hastalar arasında erken menopoz ve erkekte hiç sperm hücresinin olmaması sayılabilir. Bunların dışındaki etkenlerde çoğunlukla tedavi ile başarılı sonuçlar alınmaktadır.
Kadında Hangi Hastalıklar Kısırlığı Sebep Olabilir?
Yumurtlama bozuklukları, çikolata kisti ve yaygın endometriozis, tüplerin tıkalı olması, rahimde anatomik bozukluklar ve rahim iç yapısındaki bozukluklar sayılabilir.
Yumurtlama Sorunları
Kadında en sık görülen kısırlık nedeni yumurtlama bozukluğudur. Yumurtlama olmaz ise gebelik oluşamaz. Adet düzensizliği bir yumurtlama bozukluğunun işareti olmakla beraber, kimi zaman hiçbir belirti vermeyebilir. Normal koşullarda her ay olgunlaşmamış yumurtalardan bir tanesi seçilecek ve yumurta gelişimini tamamlayacaktır. Olgunlaşan yumurta çatlar ve yumurtlama gerçekleşmiş olur. Yumurtanın olmasına rağmen yumurtlamanın olmadığı veya düzensiz olduğu infertil çiftlerde kullanılan bazı ilaçlar ile %80 hastada başarılı yumurtlama sağlanır.
Tüplerin Tıkalı Olması
Sağlıklı gebelik oluşabilmesi için sperm ve yumurtanın buluşmasını sağlayacak en az bir tüpe ihtiyaç vardır. Geçirilmiş enfeksiyonlar, özellikle cinsel yolla bulaşan hastalıklar, karın zarı tüberkülozu, çikolata hastalığı ve karın içi geçirilen operasyonlara bağlı olarak tüpler zarar görmüş olabilir. Rahim filmi olarak da bilinen histerosalpinografi ile tüplerdeki mevcut sorun ortaya çıkarılabilir. Gereğinde laparoskopik işlemler ile tedavi edilir.
Çikolata Kisti (Endometriozis)
Rahim iç kısmını döşeyen hücrelerin rahim dışında yerleşmesidir. En sık etkilediği organ tüplerdir. Rahim iç kısmı bilindiği üzere her ay kanama ile dökülür ve yeni hücreler oluşur. Kanama özelliği olan bu hücreler yerleştiği her alanda bu fonksiyonlarını devam ettirirler. Ve bulunduğu yerde oluşturduğu kanama kistlere, ağrıya ve karın içi yapışıklıklara yol açmaktadır. Özellikle kadın adet öncesi, adet sırası ve ilişki sırasında yaşadığı şiddetli ağrıdan şikayetçidir. Daha nadir olarak bağırsak alışkanlıklarında düzensizlikler, yorgunluk, kronik ağrıya bağlı depresif eğilim şikayetlere eklenebilir.
Rahim Kaynaklı Sorunlar
Rahim içini etkileyen yapışıklıklar, polip ve miyom gibi yer kaplayan oluşumlar, doğuştan gelen rahimdeki şekil bozuklukları da gebelik oluşumunu engelleyebilir. Tanı koymak için ilk tetkilerden olan rahim filmi basit, kolay ve masrafsız bir tetkik olmakla beraber tanının kesinleştirilmesi aynı zamanda tedavide edilebilmesi için laparoskopi ve histeroskopi kullanılan yöntemlerdir.
Erkeklerde Kısırlık Görülme Nedenleri
Erkeğe ait kısırlık nedenleri: Kanallarda tıkanıklık, testis tümörü, toksik maddelerle temas, kromozomal sorunlar, radyoterapi sayılabilir. Belirleyici en önemli ve oldukça basit test spermiogramdır. Tanının doğru konulabilmesi için 21-25 gün aralıklarla 2 test yapılmalıdır. Basit ve ucuz bir test olması nedeniyle kısırlık şikayeti olan çiftte ilk uygulanması gereken testtir. Buradan da anlaşılacağı üzere kısırlık ile ilgili araştırmada önce erkek araştırılmalıdır.
Semen analizi yani spermiogram yapılması planlanan erkekte testin doğru sonuç vermesi için dikkat edilmesi gereken birtakım unsurlar vardır. 3-5 günlük cinsel perhiz ardından alınan materyaldeki sperm sayısı, hareketliliği, yapısı inceler.
Nedeni Bilinmeyen Kısırlık
İnfertil çiftlerin %5-10’un da neden bulunamaz. Birçok testten geçen bu çiftlerde tedavide öncelikle basit uygulamalar kullanılmalı ve hemen tüp bebek önerilmemelidir. Öncelikle yumurtlama takibi ve yumurtayı büyütecek ilaçlar, aşılama denenmelidir. Başarısız 3 aşılamadan sonra hasta ile ayrıntılı konuşulmalı ve gerekirse tüp bebek tedavisine yönlendirilmelidir.
